 |
| Wikipedia |
निमित्ताने - निमित्त - कारण - Reason
खेळण्याच्या निमित्ताने मी त्यांच्या घरी गेलो. काहीना काही निमित्त काढून तो पैसे मागतो.
बेतात - बेत - तयारी, कार्यक्रम # निघण्याच्या बेतात असणे - जाण्याच्या तयारीत असणे
गौरव - सन्मान - honour
एका पायावर हो म्हणणे - संपूर्ण तयारी दाखवणे -
विश्वकोशाचा - मराठी संदर्भ ग्रंथ - मराठी ज्ञानकोशाचे नाव - कोश - कोशाचा - encyclopaedia
दक्षिणेकडील - दक्षिण - पूर्वेकडील - पश्चिमेकडील - उत्तरेकडील
कविवर्य - मोठा कवी
अहोरात्र - रात्रंदिवस - Day and night
भरती - मोठ्या प्रमाणात असणे, (समुद्राची भरती - high tide) - जास्त गर्दी
उद्या समुद्राला भरती येईल. शुक्रवारी बाजारात लोकांची भरती येते.
श्रीफळ - नारळ ( सन्मान करताना, पूजा विधी करताना श्रीफळ हा शब्द वापरतात)
शालीन - सुसंस्कारित, नम्र, Decent, Modest, gentle, cultured (# अनेक शाली जवळ असणारा- उपरोधिक अर्थ)
शालीनता - नम्रता, संस्कारितपणा, decency, modesty
उपरोधिक - sarcastic - उपरोध sarcasm - टोमणा - ,
उपरोधिक खोच - satirical clue
मुळातच - मूळ - originally
कर्जबाजारी होणे - कर्जाने दिवाळखोर होणे, प्रचंड कर्जत बुडून जाणे - to be bankrupt
भिकेला लागणे - खूप गरीब होणे -
गमावणे - हरवणे -
प्रवासात त्याने पैसे गमावले.
शेकडो - hundreds of - हजारो - लाखो - करोडो - कोट्यवधी - डझनावरी
चिंचोळा - अरुंद, narrow
चिंचोळ्या - चिंचोळा प्रवाह - narrow stream - # चिंचोळी गल्ली - चिंचोळे रस्ते
चिंचोळ्या गल्लीत त्याचे घर आहे.
तट - किनारा - bank of river/ sea
कडाक्याची थंडी - खूप गारठा असलेली थंडी - chilling cold.
प्रवाह - ओघ - flow - पाण्याचा प्रवाह - प्रवाही भाषा - विचारांचा प्रवाह
टोपली - बांबू किंवा वेतापासून बनवतात - basket
उद्योगात - उद्योग - काम - कामकाज - धंदा - activity - work -
रहावले नाही - न रहावणे -
पुलकित - आनंदित, रोमांचित (# पु. ल. देशपांडे यांच्याकडून मिळालेली - पाठातील वेगळा अर्थ)
गुंडाळणे - लपेटणे - to wrap
ऊब - उष्णता, warmth
साहित्य संमेलन - लेखक, कवी, साहित्यिक यांचा मेळावा
बिनविरोध - unanimously - विरोध न होता - without any opposition, बिनतक्रार,
क्षीण - कमजोर
तत्कालीन - तत् + कालीन - त्या काळातील - contemporary - of that time
वर्षाव होणे - खूप प्रमाणात मिळणे, # वर्षा - पाऊस, वृष्टी
आठ बाय सहाच्या खोलीत - 8 फूट X 6 फूट आकाराची खोली
निकटवर्ती - जवळचा, जवळचे संबंध असलेला - very close # निकट - जवळ
सर्वाधिकार - सर्व + अधिकार - सर्व हक्क - all rights
गाठोडे - एखाद्या कापडात बांधलेले बोचके -
अतिप्रामाणिक - खूप प्रामाणिक # अतिशहाणा, अतिहुशार, अतिगरीब, अतिसुंदर
सांभाळले - सांभाळणे - जपून ठेवणे # सांभाळ - पालन-पोषण
त्यांनी अनाथ मुलाचा सांभाळ केला. त्या मुलाने त्यांना म्हातारपणी सांभाळले.
श्रमिकांना - श्रमिक - श्रम करणारे workers, labourers #- श्रम - कष्ट, मेहनत
सुमारास - त्या वेळेस - सकाळच्या सुमारास - गाडीच्या सुमारास - परीक्षेच्या सुमारास
बहुदा - बऱ्याच वेळा - almost
कट्ट्यावर - कट्टा - ओटा - raised platform
भिक्षेकरी - भिकारी - भिक्षा करणारा/ मागणारा - beggar
चिरगुटे - फाटलेले कपडे - फाटून चिंध्यासारखे झालेले कपडे - shreds of cloth
कुडकुडत - कुडकुडणे - थंडीने थरथर कापणे - to Shiver due to Intense cold.
थरथरत्या - थरथरणे - to shiver
ओंकारेश्वराला - ओमकार + ईश्वर - पुण्यातील शिवमंदिराचे नाव
उसंत लाभली - उसंत लाभणे - रिकामा वेळ मिळणे -
उसंत - रिकामा वेळ, सवड, फुरसत - free time, leisure
अभ्यासामुळे उसंत लाभत नाही.
चक्कर मारावी - चक्कर मारणे - थोडेफार फिरून येणे - फेरफटका मारणे - to take around
जेवण झाल्यावर थोडी चक्कर मारतो.
लगबगीने - घाईघाईने hurriedly # लगबग - घाई, गडबड - hurry
उशीर झाल्यामुळे तो लगबगीने शाळेत गेला.
उलटतपासणी करणे - सखोल चौकशी करणे.
दीनवाणे जिणे - गरिबीचे जगणे - poor life # दीन - गरीब # दीनवाणे - गरीबीचे, दरिद्री, # जिणे - जगणे, जीवन -
पांघरून - पांघरणे - कशानेतरी झाकणे # पांघरूण - अच्छादन, झाकण्यासाठी वापरलेले कापड वगैरे covering
नकारार्थी - होकारार्थी - negative - positive
नकारार्थी मान हलवली - नकारार्थी मान हलवणे - मान हलवून नाही म्हणणे
खुलला - खुलणे - आनंदी होणे - delight
भल्या माणसा - भला माणूस - मोठा माणूस - चांगला माणूस - good person.
शाबूत - सुरक्षित - safe
लई मोठा - खूप मोठा
म्यास्नी - मला
म्या - मी
ईकल्या - विकल्या
जमले - जमणे - शक्य होणे - to be possible
अभाग्यांना - अभागी - दुर्दैवी - दुःखीकष्टी - unlucky
बिकट - कठीण - difficult, tough
सन्मानाच्या - सन्मान - सत् + मान -
शुभाशुभ होणे - बारे-वाईट / चांगले-वाईट होणे - शुभ + अशुभ = शुभाशुभ
====
पु ल देशपांडे - प्रसिद्ध लेखक
सुनीताबाई देशपांडे- प्रसिद्ध लेखिका, पु ल देशपांडे यांच्या पत्नी
वाई - सातारा जिल्ह्यातील तालुक्याचे ठिकाण
कृष्णा नदी - महाराष्ट्रातून निघून कर्नाटक, आंध्र, तेलंगणा, या राज्यातून जाणारी नदी
विश्वकोशाचे अध्यक्ष- "महाराष्ट्र राज्य विश्वकोश निर्मिती मंडळ" या संस्थेचे अध्यक्ष
प्राज्ञ पाठशाळा - वाई येथील शिक्षण संस्था, ग्रंथालय
नारायण सुर्वे - प्रसिद्ध कवी
शनिवार पेठ - पुण्यातील एक भाग # पेठ - मोहल्ला, विभाग, परिसर